Boże Narodzenie na Kaszubach
Wigilia i Boże Narodzenie na Kaszubach to czas radości, zabawy gwaru i uśmiechu. Wiele osób zamieszkujących ten region, w dalszym ciągu kultywuje tradycyjne zwyczaje i obrzędy, które podkreślają magię świąt.
W wielu kaszubskich domach, strojenie choinki odbywa się dopiero w Wigilię. Drzewko to ozdabiane jest jabłkami i ciastkami własnego wypieku. Tradycyjny stół wigilijny jest skromnie zostawiony, głównie potrawami z suszonych owoców, grochu, fasoli, grzybów, kapusty, maku, ziemniaków i ryb. Popularnym zwyczajem jest częstowanie zwierząt domowych resztkami Wigilijnej kolacji, aby o północy przemówiły one ludzkim głosem. Kaszubski Gwiazdor to ubrany w kożuch i przewiązany słomianym sznurem, dziadek z kaloszami i korbaczem (rózgą) w dłoni. Nosi on kosz, w którym ma łakocie dla grzecznych dzieci. Zadaniem Gwiazdora jest przepytywanie pociech ze znajomości pacierza i obdarowywanie ich w nagrodę smakołykami. Bożonarodzeniowa tradycja odwiedzin sięga na Kaszubach wielu wieków wstecz. W Wigilię domy nawiedzają kaszubscy kolędnicy z Gwiazdą. Na ich czele stoi prowadzący lub oprowadzacz, który jest ubrany w mundur, często policyjny. To pilnujący dyscypliny przewodnik. Towarzyszą mu Baba z Dziadem, którzy odgrywają scenkę małżeńskiej kłótni, zakończoną godzącym ich tańcem, w który próbują włączyć domowników. Para ma ze sobą dziecko – lalkę noszoną przez babę. Wypraszają u domowników dary, takie jak ciasta, wędliny czy alkohol.
Nietypowy orszak kolędników, odwiedzających kaszubskie domy
W orszaku wędrującym od domu do domu jest także śmierć z kosą, będąca symbolem przemijania. Za figle i psoty odpowiedzialny jest Purtk. To przekorny diabeł, który podkrada przygotowane na Wigilię i święta potrawy. Często płata psikusy młodym dziewczętom, ponieważ nosi ze sobą bociani dziób – symbol płodności. W noc Wigilijną, w orszaku wędrującym po domach, idzie także kominiarz sprawdzający piece i paleniska oraz rozsypujący popiół po Izbie. Oprócz tego w grupie jest także kozioł, niedźwiedź i żołnierz, jadący na drewnianym koniu, który prosi o owies dla swojego zwierzęcia. Gwiazdkowym harcom towarzyszy muzyka, wygrywana na akordeonie. Kolędowanie na Kaszubach, kończy się w Wigilię o północy. Potem następuje cisza i czas na odpoczynek. W niektórych regionach Kaszub, przybycie kolędników poprzedzone jest wizytą Gwiżdża, który ustala, które dzieci mają być pochwalone za dobre sprawowanie. Rodzice mogą przekazać mu podarunki, a on następnie wręczy je dzieciom w czasie swojej wizyty w ich domach.
Magiczny czas Świąt na Kaszubach to bardzo radosne wydarzenie. Wiele obyczajów ma symboliczne, metafizyczne znaczenie, nawiązujące do codzienności, pracy, a nawet śmierci, ale również powstawania nowego życia.
